آموزش آسان آموزش های آسان
اطلاعاتی درمورد جزایر لانگرهانس
اطلاعاتی درمورد جزایر لانگرهانس
سلول‌هایی درون لوزالمعده (پانکراس) در درون بدن هستند که به ترتیب هورمونهای گلوکاگون، انسولین و سوماتوستاتین را از سلولهای آلفا (۲۰٪ سلولها)، بتا(۷۵٪ سلولها) و دلتا(۵٪)ی خود ترشح می‌کنند.
این سلولها در سال ۱۸۶۹ توسط کالبدشناس، آسیب شناس آلمانی پل لانگرهانس کشف شدند. جزایر لانگرهانس ۱ تا ۲ درصد از از حجم پانکراس را گرفته‌اند. حدود یک میلیون از این جزایر در بدن فرد بالغ وجود دارد. سلولهای جزیره‌ای هورمونهای پلی پپتید پانکراسی را نیز ترشح می‌کنند.
گفتگو با دکتر محمدرضا مهاجري تهراني، فوق تخصص غدد
من مي‌خواهم شما را به يک سفر دعوت کنم. سفر به جايي که تا به حال نرفته‌ايد. سفري به جزاير شگفت‌انگيز و زيباي لانگرهانس. اسمش را نشنيده‌ايد؟! چطور امکان دارد؟ اين جزاير در بدن شما قرار دارند. جزاير لانگرهانس مجموعه جزاير کوچک سلولي هستند که در لوزالمعده يا همان پانکراس قرار دارند. شايد ندانيد لوزالمعده شما کجاست. لوزالمعده يکي از غدد بدن محسوب مي‌شود که حدودا 12 تا 15 سانتي‌متر است.
تقريبا بيشتر آن، پشت معده قرار گرفته است اما سر اين غده درون محل اتصال معده به روده باريک يعني همان دوازدهه قرار دارد. جزاير لانگرهانس دست کم از چهار نوع سلول تشکيل شده‌اند که دو تا از آنها را مي‌شناسيد. سلول‌هاي بتا، انسولين ترشح مي‌کنند و سلول‌هاي آلفا هورمون گلوکاگون را مي‌سازند و جالب است بدانيد همان‌طور که انسولين موجب کاهش قندخون مي‌شود، گلوکاگون اثر عکس دارد و به افزايش قندخون منجر مي‌شود. وقتي ما مقدار زيادي مواد قندي مصرف مي‌کنيم سلول‌هاي بتا با ترشح انسولين، به موادقندي مي‌گويند که هر چه سريع‌تر به حالت ذخيره‌اي به نام گليکوژن تبديل شويد و در کبد براي روز مبادا ذخيره شويد. در نتيجه قندخون پايين مي‌آيد. هر وقت که آن روز مبادا، يعني کاهش قند خون اتفاق افتاد، به طور مثال ما موادغذايي نخورده باشيم يا روزه باشيم و سلول‌هاي بدن براي تغديه خود نيازمند مصرف قند باشند، از جزاير لانگرهانس، سلول‌هاي آلفا، سريع گلوکاگون ترشح مي‌کنند که روي گليکوژن ذخيره شده در کبد اثر مي‌گذارند و به آنها مي‌گويند حالا وقتش رسيده که به موادقندي ساده‌تر تبديل شويد. درنتيجه گلوکز در خون آزاد شده و قندخون بالا مي‌رود. در اين مجمع‌الجزاير زيبا و شگفت‌انگيز اتفاقات ديگري هم مي‌افتد. دکتر مهاجري، فوق‌تخصص غدد در اين سفر، به خوبي نقش راه بلد را ايفا کردند و ما از ايشان سوالاتي پرسيده‌ايم:
چرا بعضي وقت‌ها با اينکه هيچ افزايش گلوکز يا قندي در خون به وجود نيامده است اما مي‌بينيم سلول‌هاي بتاي اين جزاير انسولين ترشح مي‌کند. مگر چيزي موجب تحريک آنها مي‌شود؟
بله فاکتورهاي ديگري هم هستند که ترشح انسولين را تحريک مي‌کنند. به طور مثال هورمون رشد و يا اسيدآمينه‌هايي که اثر مشابه تحريکي دارند. افزايش ترشح گلوکاگون و مهم‌تر از همه سيستم عصبي خودمختار و هورمون کورتيزول که در هنگام استرس ترشح مي‌شود و تا حدي هورمون‌هاي پروژسترون و استروژن در خانم‌ها مي‌تواند ترشح انسولين را تحريک کند. به دلايل مختلفي ممکن است ترشح انسولين از لوزالمعده کاهش يابد و فرد مبتلا به ديابت شود. هرچندنوع ديگري از ديابت هم داريم که علي‌رغم ترشح انسولين، به‌خاطر مقاومت سلول‌هاي بدن به انسولين ايجاد مي‌شود. درواقع ديابت اغلب در افرادي به وجود مي‌آيد که به مدت طولاني با مقادير دارويي بعضي از هورمون‌ها به دلايل متعدد درمان شده باشند. حتي ديابت در کساني که تومور غده فوق کليوي دارند و يا مشکلي در ترشح هورمون‌هاي آنجا دارند نيز شايع‌تر است. هر بيماري و آسيبي که بتواند سلول‌هاي بتا و توليد انسولين را مختل کند، مي‌تواند به ايجاد ديابت از نوع وابسته به انسولين منجر شود. گاهي اوقات اختلالاتي خود ايمني به وجود مي‌آيد که به طور ژنتيکي به اين سلول‌هاي بتا آسيب‌هايي وارد مي‌شود يا به طور مثال عفونت ويروسي آنها را تخريب مي‌کند و يک نوجوان، با ديابت نوع يک مواجه مي‌شود.
در صحبت‌تان به هورمون رشد اشاره کرديد. ارتباط آن با انسولين چيست؟ آيايعني انسولين بر رشد طبيعي ما موثر است؟
بله، حتي هورمون رشد در غياب انسولين موجب رشد عمده‌اي نمي‌شود چون انسولين توليد پروتئين در سلولها را مي‌افزايد و بسياري از کارهاي مفيد ديگر انجام مي‌دهد.
چند تا سلول ديگر هم در اين جزاير مي‌بينيم. اسم يکي از آنها دلتا است، درسته؟
بله، که سوماتواستاتين را ترشح مي‌کنند. نقش دقيق آن مشخص نيست ولي تقريبا تمام عواملي که در ارتباط با خوردن غذا هستند ترشح سوماتوستاتين را تحريک مي‌کنند. اين ماده ترشحي حرکات معده، دوازدهه و کيسه صفرا را مي‌کاهد و گويا قصد دارد مدت زماني را که طي آن موادغذايي جذب خون مي‌شوند بيفزايد. درنتيجه از تمام شدن سريع غذاها جلوگيري مي‌شود و غذاها در مدت طولاني دراختيار بافت‌ها هستند.
گردآوری: سایت آموزش آسان
منابع
http://tajik.irib.ir
http://rasekhoon.net